Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaşın neden olduğu global kriz, petrol ve doğal gaz zengini Arap ülkelerinin bütçelerine yüz milyarlarca dolar gelir artışı olarak yansıdı.
Dünya iktisadı 2022’de Kovid-19 salgınının 2 yıl boyunca devam eden tesirlerinden kurtulmaya fırsat bulamadı. Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşı üzere global etkenlere bağlı gelişmeler sonucu enflasyon oranlarında görülen büyük yükselişlerin yanı sıra besin ve güç fiyatlarındaki çok artışlar, ülke ekonomilerinde genelde daralmalara yol açtı.
Brent petrol, 140 dolar eşiğini açmıştı
Ancak global kriz, bilhassa Körfez İşbirliği Kuruluna (KİK) üye Arap ülkeleri için adeta fırsat oldu. Batı dünyasının Ukrayna’ya takviye bağlamında Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar sebebiyle artan petrol fiyatlarından en çok yararlanan ülkelerin başında dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan ve öteki Arap ülkeleri geldi.
Ukrayna’daki savaşın yol açtığı tesirler sonucu Körfez bölgesinde 2022 genelinde yüzde 6,9 ekonomik büyüme iddia ediliyor. Milletlerarası gelişmelere bağlı olarak Brent petrolün varil fiyatının 140 doların üzerini test ettiği 2022’de petrol ve doğal gaz ihraç eden Arap ülkelerinin gelirlerini açık kaynaklardan derledi.
Suudi Arabistan bütçesi, 2013’ten sonra birinci kez fazla verdi
Suudi Arabistan bütçesi geçen yıl petrol fiyatlarındaki artış sayesinde 2013’ten beri birinci kez fazla verdi. Maliye Bakanlığının Aralık 2022’te açıkladığı datalara nazaran, 102 milyar riyallik (27,13 milyar dolar) bütçe fazlasının ülkedeki gayrisafi yurt içi hasılaya oranı yüzde 2,6 oldu.
Suudi Arabistan, Ukrayna-Rusya krizi nedeniyle fiyatların tavan yaptığı 2022’nin birinci 9 ayında petrol ihracatından yüzde 83,68 artışla 253 milyar dolar gelir elde etti. Ülkenin 2021’in birebir periyodundaki petrol gelirleri ise 137,94 milyar dolar olmuştu.
Riyad’ın 2022 toplam gelirleri de, bir evvelki yıla nazaran yaklaşık yüzde 28 artarak 1 trilyon 234 milyar riyale (330 milyar dolar) ulaştı.
Kuveyt bütçesinin de 9 yıl sonra fazla vermesi bekleniyor
Gelirlerinin yüzde 90’ından fazlasını petrolden sağlayan Kuveyt’te de bütçenin 9 yıl sonra fazla vermesi bekleniyor. Kuveyt El-Enba gazetesinin yayımladığı istatistiklere nazaran, 2022 bütçesinin baz aldığı petrol varil fiyatı ortalama yüzde 28,74 yükselişle 103,5 dolara çıktı.
Ülkenin petrol gelirleri 2022’de büyük artış göstererek 30,9 milyar dinarı (yaklaşık 100 milyar dolar) buldu. Kuveyt 2021’de petrolden 16,7 milyar dinar (yaklaşık 54 milyar dolar) gelir elde etmişti.
KİK üyesi Umman’da Maliye Bakanlığı, ilk verilere göre 2022 bütçesinin 1 milyar 146 milyon riyal (yaklaşık 3 milyar dolar) fazla vermesinin beklendiğini açıkladı.
Maliye Bakanlığı’nın açıklamasında, petrol ihracatı sayesinde 2022 gelirlerinin 14,234 milyar riyala (37 milyar dolar) ulaştığı aktarıldı.
Irak’ın gelirleri, 115 milyar doları aştı
Irak Petrol Bakanlığı’ndan 2 Ocak’ta yapılan açıklamada, birinci bilgilere nazaran ülkenin 2022’de 115 milyar dolardan fazla gelir elde ettiği belirtildi. Açıklamada, ülkenin geçen yıl 1 milyar 209 varil petrol ihraç edildiği söz edildi.
Irak Merkez Bankası Lider Yardımcısı Ammar Hamad da ülkenin döviz rezervlerinin 99 milyar doları aştığını aktardı. Hamad, döviz rezervlerindeki yükselişi petrol fiyatlarındaki artışa bağladı.
Irak’ın petrol gelirleri, geçen yıl 75 milyar dolar, 2020’de ise 42 milyar dolar olmuştu.
Katar, krizin tesiriyle doğal gaz ihracatını artırıyor
Dünyanın önde gelen doğal gaz üreticilerinden Katar, Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaşın akabinde doğal gaz ihracatını artırırken, bu devirde birçok uzun vadeli muahede yaptı.
Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) üretimini 2026’ya kadar yıllık 77 milyon tondan 110 milyon tona çıkarmayı hedefleyen Katar, bu maksatla yürüttüğü Kuzeydoğu Saha Genişletme projesinde batılı ülkelerden Royal Dutch Shell, TotalEnergies, Exxon Taşınabilir, ConocoPhilips ve Eni şirketleriyle ortak oldu.
Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani de ülkesinin sıvılaştırılmış doğal gaz üretimini, 2026’ya kadar yüzde 40 artırmayı hedeflediğini duyurdu.
Katar’ın sahip olduğu Qatar Energy ve Çin Petrokimya Şirketi (SINOPEC) ortasında 27 yıl vadeli LNG muahedesi, bu alanda yapılan en uzun periyodik mutabakatlardan birisi oldu. Muahede kapsamında Katar’ın her yıl Çin’e 4 milyon ton LNG ihraç etmesi öngörülüyor.
Cezayir’de doğal gaz ihracatı rekor seviyede
Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaş sonrasında farklı kaynaklar arayan Avrupa, coğrafik yakınlığı ve mevcut altyapı sebebiyle Cezayir’e yöneldi.
2022’de doğal gaz ihracatını 56 milyar metreküple rekor düzeye çıkaran Cezayir, Avrupalı yetkililer tarafından en çok ziyaret edilen Arap ülkesi oldu.
İspanya ile Batı Sahra problemi nedeniyle bağlantıları gergin olan Cezayir, Tunus üzerinden İtalya’nın Sicilya Adası, Fas üzerinden İspanya ve bir başkası de İspanya’nın güneyindeki Almeria bölgesine uzanan 3 farklı doğal gaz boru çizgisiyle Avrupa’ya bağlanıyor.
İtalya’ya doğal gaz ihracatını 2022’de 25 milyar metreküpe çıkaran Cezayir, 2023-2024’te ise bu ülkeye 30 milyar metreküp ihracat hedefliyor. Cezayir, İspanya ile Batı Sahra konusunda yaşadığı tansiyona karşın, 5 milyar metreküple en büyük doğal gaz ihracatçısı pozisyonunu sürdürüyor.
Yeni doğal gaz alanlarının keşfedildiği ve doğal gaz ihracatında artışın planlandığı Cezayir’de bu yıl 99 milyar dolarlık ülke tarihinin en büyük bütçesi kabul edildi.
Libya’nın 2022 petrol gelirleri, 22 milyar dolar oldu
Libya Merkez Bankasından yapılan yazılı açıklamada, 2022’de petrol satışlarından 105,5 milyar dinar (22,01 milyar dolar) elde edildiği belirtildi.
Açıklamada, 2021’de ise petrol gelirlerinin 103,4 milyar dinar olarak kayıtlara geçtiği hatırlatıldı.
Libya makamları, halihazırdaki günlük 1,2 milyon varil petrol üretim kapasitesini gelecek 3 yılda 2010 öncesindeki 1,6 milyon varil düzeyine yükseltmeyi hedeflediklerini belirtiyor.
(AA)