Türkiye süratle seçim atmosferine girerken, TBMM gündemi de yoğun… Meclis Genel Kurulu’nda bu hafta Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinden, borçların yapılandırmasına kadar pek çok düzenleme görüşülecek.
Kurul’un gündemindeki bir unsur hayli dikkat çekici… Milli İstihbarat Teşkilatı bünyesinde Milli İstihbarat Akademisi kurulmasını da içeren kanun teklifi ele alınacak. Teklifin 7. hususuna nazaran Akademi, “istihbarat ve ulusal güvenlikle ilgili alanlarda lisansüstü eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve yayın yapmak” üzere yükseköğretim kurumu olarak kurulacak.
Milli İstihbarat Akademisi’nin hedefi, 2018 yılında müsteşarlıktan başkanlığa evrilen ve başında 13 yıldır Dr. Hakan Fidan‘ın olduğu MİT’e nitelikli personel yetiştirmek.
TEŞKİLAT MENSUPLARININ HOŞLANMADIĞI KELİME
Peki, Akademi’yi bitirenler MİT ajanı mı olacaklar?
Ajan sözünün yanlış kullanımı yıllardır sürüyor. Casus bir yabancı istihbarat servisi tarafından işe alınmış kişidir.
Örneğin; 1977 yılında bilgi satarken yakalanan MİT Müsteşar Yardımcısı Sabahattin Savaşman, CIA casusuydu. 1955 yılında idam edilen emekli donanma subayı Hayati Karaşahin, KGB casusuydu. Karaşahin, Ankara’daki Sovyet Büyükelçiliği’nin duvarlarından birtakım askeri bilgileri içeren kitapları atarken polisler tarafından yakalanmıştı. NATO Memleketler arası Sekreteryası’nda Mali Başkontrolör olarak çalışan Nahit İmre de KGB casusuydu, tıpkı sinema makinelerine ayar çeken ve tamircilik yapıp bir yandan Sovyetler hesabına çalışan Kerim Manukyan gibi…
Akademi’yi bitirenler MİT’çi de olmayacaklar, çünkü bu söz Teşkilat mensuplarının hiç hoşlanmadığı bir söz.
VAKA SUBAYINDAN KEYOFİSER’E…
Türkiye, NATO’ya girmeden evvel -MİT’in öncülü- Milli Emniyet Hizmeti‘nde kullanılan vaka subayı sözü, ABD’yle kurulan yakın alaka ve CIA’in verdiği eğitim dayanağı sonrası case officer‘den bozularak keysofiser‘a dönüştü ve yıllarca bu türlü kullanıldı.
Bir örnek verelim; 1971 yılında darbe teşebbüsünde bulunan Madanoğlu Cuntası‘nın içine sızan akademisyen Mahir Kaynak‘la alaka kuran olay subayı, MİT Komünizmle Gayret Şubesi’nin kıdemli memurlarından, Beşiktaş’ın efsane başkanı Süleyman Seba‘ydı…
MİT mensuplarını tanımlamak için istihbarat uzmanı, istihbarat görevlisi, vaka görevlisi, vaka memuru üzere tabirler daha yanlışsız.
NİTELİKLİ İNSAN KAYNAĞINA YATIRIM
“Peşindeyiz ve seni yeterli tanıyoruz” başlıklı insan kaynakları sloganıyla gülümseten MİT’in işçi muhtaçlığı dünyada yeni gelişmelere paralel olarak değişti.
Kodların içinde kendine bir dünya yaratan bir ağ ve siber güvenlik uzmanının, sayılarla ortası eksiksiz ötesi bir maliyecinin, bir elindeki parmak sayısından daha çok lisan bilen ve aksan sihirbazı olan doğuştan bir polyglot’un Akademi’de alacağı eğitim sonrası MİT için hatırı sayılır ve yatırım yapılacak bir insan kaynağı olacağı elbet.
Öğrenci kabul kaideleri, müfredatı, akademik takımı şimdi kamuoyuna açıklanmayan Ulusal İstihbarat Akademisi’nin çok uzaklardaki muadili üzerinden örnek vererek, akademik istihbarat eğitimine bir çerçeve çizmek mümkün.
41’inci ABD Başkanı George H. W. Bush, 1976-1977 yılları ortasında CIA Yöneticisi olarak vazife yaptı. (FOTO: Depophotos)
BABA BUSH’UN İSTİHBARAT OKULU
ABD’de Texas A&M Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren, takımında pek çok emekli istihbarat görevlisinin ders verdiği Bush Okulu, 1997 yılında kuruldu.
Okulun kurucusu eski CIA Yöneticisi (1976-1977) ve 41’inci ABD Başkanı (1989-2003) George Herbert Walker Bush, yani 2018 yılında 94 yaşında ölen Baba Bush…
Bu okulda, kendilerini Amerikan istihbarat ünitelerinde (NSA, CIA, FBI, DIA, MI, NGA vs…) bir meslek hazırlamak isteyen, yolun başındaki profesyonellere yönelik hazırlanan Ulusal Güvenlik ve İstihbarat Yüksek Lisansı programını bitirmek için zarurî olarak alınması gereken dersler şunlar: Amerikan Dış Siyaseti, Teori ve Uygulamada Memleketler arası Siyaset, Global İktisat, Güvenlik İşlerinde İstihbaratın Rolü.
Bush Okulu’ndaki Ulusal Güvenlik ve İstihbarat Yüksek Lisansı programında alınan her bir dersin fiyatı bin 300 dolar. (FOTO: The Bush School)
II. Dünya Savaşı sonrası Amerikan dış siyasetinin ve Soğuk Savaş periyodunun anlatıldığı Amerikan Dış Politikası dersinin hocası bir Rus Musevisi olan Dr. Yuval Weber.
Teori ve Uygulamada Milletlerarası Politika dersini Rusça ve Tacikçe bilen Orta Asya uzmanı Dr. Edward Lemon veriyor.
Güney Kore doğumlu Dr. Gyu Sang Shim, Küresel Ekonomi dersine giriyor.
Bush Okulu İstihbarat Çalışmaları Yöneticisi Gary Ross da Güvenlik İşlerinde İstihbaratın Rolü dersinin hocası. Karşı İstihbarat dersine de giren Ross, ömrünün yaklaşık 30 yılını Pentagon, Ulusal İstihbarat Yöneticiliği ve 11 Eylül 2001 atakları sonrası kurulan İç Güvenlik Bakanlığı’nda geçirmiş kıdemli bir istihbarat görevlisi…
Diğer dikkat çeken dersler ise şunlar: Memleketler arası Münasebetlerde Strateji, Risk ve Öngörü; Bireyler, Rejimler ve İktidar; Irklar ve Memleketler arası Münasebetler; Kültür ve Milletlerarası Siyaset; Dış Siyaset Süreci; Ulusal Güvenlik Soruşturmaları ve Operasyonları; İstihbarat Sürprizleri; Avrasya Güvenliği; Yükselen Güçler; Doğu Avrupa Siyaseti; Avrupa Siyasetinde Temel Bahisler; Orta Doğu’da ABD; Afrika Siyaseti ve Bölgesel İlişkiler.
CIA, Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon’da 20 yılı aşkın deneyimi olan Jerry Laurienti ile uzun yıllar girip çıkmadığı Orta Doğu ülkesi kalmamış kıdemli CIA vazifelisi Alan Pino tekrar hem Ortadoğu hem de narkotik deneyimi olan Reginald King, ordu kökenli istihbaratçı Philip Gentile, eski CIA analisti David Kanin, bu programda konuk öğretim üyesi olarak ders veriyorlar.
Eski bir astsubay olan Dr. Hakan Fidan, 2010 yılından beri MİT’in başında. (FOTO: AA)
HAKAN FİDAN’IN YENİ İSTİHDAM POLİTİKASI
2022 yılında MİT’e 12 bin 372 kişi vazife almak hedefiyle öz geçmişini gönderdi. Bu sayı 2020 yılında yaklaşık 5 bindi. Sayılar iki yılda iş başvurusu sayılarının yaklaşık 2.5 kat arttığını ortaya koyarken, Ulusal İstihbarat Akademisi’nin kurulması fikri MİT’in bir numarası Dr. Hakan Fidan’ın.
Hakan Fidan, lisans eğitimini ABD’de Maryland Üniversitesi’nde tamamladı. Yüksek lisansını Dış Siyasette İstihbaratın Yeri teziyle, doktorasını Bilgi Çağında Diplomasi: Enformasyon Teknolojilerinin Milletlerarası Antlaşmaların Doğrulanmasında Rolü teziyle yaptı.
Hakan Fidan’ın tezine nazaran Türk istihbarat topluluğu, majestelerinin hizmetindeki İngiliz haber alma sistemi ile eski demir yumruk SSCB sistemlerinin terkibi. Teşkilat, Fidan devrinde ise ABD ve İngiliz modeline biraz daha yakınlaştı.
MİT bünyesinde 2011 yılında kurulan İstihbarat Araştırmaları Merkezi‘nde (İSAMER) hizmet içi eğitim veriliyor lakin bu, Fidan’ın beklentilerini tam olarak karşılayan bir sistem değil.
GELİŞTİRİLEN FARKLI YETENEKLER…
MİT’in 2021 Yılı Faaliyet Raporu’na bir önsöz yazan Fidan, şu tabirleri kullanmıştı:
– Geliştirilen farklı yeteneklerle çatışma bölgelerinde ülkemizin çıkarları doğrultusunda faal misyonlar üstlenilmiş, dış istihbarat alanındaki aktiflik arttırılmış, tehditler karşısında ‘hedef odaklı nokta operasyonlar’ yürütülmüştür.
– İstihbarata karşı koyma alanında ülkemizi maksat alan casusluk faaliyetleri deşifre edilmiş, birçok ülkenin öteki ülkelere yönelik çalışmaları ortaya çıkarılmış, casus ağları çökertilmiştir.
– Hızlanan hipersonik füze denemeleri, gelişen siber teknoloji, uzayda yaşanan rekabet, siber taarruzlar, sanal gerçekliğin beraberinde getirdiği yeni risk alanları ve çok sağ hareketler 2021’de öne çıkmıştır.