2024 Paris Olimpiyat Oyunları yarışlarından çok “sansasyonları” ile anılacak üzere. Son günlerin flaş tartışması, iki boksör ile ilgili. Bir, yarı finalde Esra Yıldız Kahraman ile eşleşen Taylandlı 57 kilogram boksörü Lin Yu Ting, başkası 66 kilogram kategorisinde Cezayirli boksör Imane Khelif. Her iki boksörün XY kromozon dengelerinde sorun olduğu ve daha evvel boks müsabakalarından diskalifiye edildiği ortaya çıktıktan sonra, bu olimpiyatlara da katılmamaları gerektiği tarafında tenkitler ağırlaştı. Ağırlaşan tenkitler ortasında Olimpiyatlar’ın “2015 Mutabakat Beyanı” ile 2021 yılında yayımlanan Cinsiyet Kimliği ve Cinsiyet Çeşitliliğine Dayalı Adalet, Kapsayıcılık ve Ayrımcılık Yapmama Çerçeve Evrakı ortaya çıktı.
CİNSİYET UYGUNLUK KOŞULLARI KALDIRILDI
Öte yandan 2024 Paris Olimpiyat Komitesi’nin 2015 yılındaki metni ortaya çıktı. 2015 yılında Paris Olimpiyatları için bir “Mutabakat Beyanı” hazırlandı. 2015 yılında hazırlanan kriterlere nazaran atletlere testosteron testi yapılıyordu. 2015 yılındaki Mutabakat metninin yerini alan Kasım 2021 Cinsiyet Kimliği ve Cinsiyet Çeşitliliğine Dayalı Adalet, Kapsayıcılık ve Ayrımcılık Yapmama Çerçeve dokümanı, cinsiyete yönelik bütün testleri ortadan kaldırıyor. 2015’deki metinde, “adil rekabet” iştirakin ön şartı olarak sunuluyordu. 2015 Mutabakat metninde de “Trans atletlerin spor karşılaşmalarına katılma fırsatından mümkün olduğunca dışlanmamasını sağlamak gerekir” sözü yer alıyor.
2021’de iptal edilen dokümanda, iştirak şu şartlarla sonlandırılıyordu:
“Kadından erkeğe geçenler, erkek kategorisinde kısıtlama olmaksızın müsabakaya uygundur. Erkekten bayana geçenler, aşağıdaki şartlar altında bayan kategorisinde müsabakaya uygundur: Sportmen, cinsiyet kimliğinin bayan olduğunu beyan etmiştir. Beyan, spor hedefli olarak en az dört yıl boyunca değiştirilemez. Sportmen, serumdaki toplam testosteron seviyesinin birinci yarışından evvelki en az 12 ay boyunca 10 nmol/L’nin altında olduğunu göstermelidir. Bu şartlara ahenk testlerle izlenebilir. Uyulmaması durumunda, atletin bayan yarışlarına uygunluğu 12 ay boyunca askıya alınır. Ayrımcılığın önlenmesi için, bayan müsabakalarına katılmaya uygun olmayan atletin erkek yarışlarına katılmaya uygun olması gerekir”
Öte yandan 2021 çerçeve evrakı; cinsiyet çeşitliliği, eşitlik ve insan hakları savunusunu öne sürerek bu testleri kaldırdı. Evrakta atletlerin cinsiyetlerinin belirlenmesi için testlere tabi tutulamayacağı ve jinekolojik muayene yapılamayacağı belirtiliyor.
IOC LİDERİ’NİN SATIR ORTALARINDAN HENGAME ÇIKTI
Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) Başkanı Thomas Bach konuyla ilgili bir açıklamada bulundu. Konuşmanın satır ortalarında Olimpiyat Komitesi ile IBA (Uluslararası Boks Birliği) ortasında büyük bir savaşın olduğu ortaya çıktı. Komite, IBA’nın aldığı kararları kabul etmiyordu. Pekala nedeni neydi? IBA’da Rusya’nın faal olması özetle. Bu durumun Belaruslu ve Rus sportmenlerin Ukrayna savaşı nedeni ile olimpiyatlara “bayraksız” katılmaları dışında alınmamasının rolü yok mu?
IOC IBA’YI MI YASAKLAYACAK
Bir öteki gelişme daha oldu. Olimpiyat Komitesi’nin, IBA’ya sadık kalan ülkelerin 2028’de Los Angeles’ta yapılacak Olimpiyatlarda boks yapmalarının yasaklanabileceği haberi bomba üzere düştü.
İPLERİ KOPARAN ÖDÜL: TÜRK BOKSÖRE DE VERİLECEK Mİ?
IBA Başkanı Rus Umar Kremlev ise bu hengame sırasında bir karşı atak yaptı. Kremlev, 2024 Paris Olimpiyat Oyunları’nda Cezayirli Imane Khelif ile çıktığı karşılaşmadan çekilen İtalyan boksör Angela Carini’ye, olimpiyat şampiyonuna verilen para mükafatı kadar ödül vereceklerini açıkladı. Kremlev ayrıyeten, Imane Khelif üzere tartışma konusu olan bir öbür boksör Tayvanlı Lin Yu Ting’in mağlup ettiği Özbekistanlı boksör Sitora Turdibekova’ya da takviye vereceklerini açıkladı. Kelam konusu Lin Tu Ying artık Türk boksör Esra Yıldız Kahraman’ın rakibi oldu yarı finalde. IBA’nın bu hususta ne diyeceği, merak ediliyor.
PARAYI GAZPROM VERİYOR; 100 BOKSÖRE PARA ÖDÜLÜ
Bir diğer sav ise Rus Güç Şirketi Gazprom aracılığıyla Olimpiyatlar’da madalya kazanan boksörlere ve kadrolara 3 milyon dolar para verileceği konusu. Bu tez IBA’nın şu açıklamasından sonra geldi:
“Daha evvel de belirtildiği üzere, Paris boks turnuvasında altın madalya kazanan tüm sportmenler 100,000 $ üzere kıymetli bir maddi ödül alacaklardır. Bu ölçünün 50.000 $’ı atlete, 25.000 $’ı ulusal federasyonuna ve 25.000 $’ı da antrenörüne verilecek. Gümüş madalya için 50.000 $ verilecek, sportmen 25.000 $ alacak ve kalan 25.000 $ antrenör ve ulusal federasyon ortasında eşit olarak paylaştırılacaktır. Bronz madalya için 25,000$ vereceğiz, bunun 12,500$’ı atlete gidecek ve 12,500$’ı yeniden eşit olarak paylaştırılacaktır. Buna ek olarak, çeyrek finalde kaybeden ve 5. olan atletlerin her biri IBA’dan 10.000 dolar alacak ve toplam ödül fonu 100’den fazla boksöre dağıtılmak üzere 3,1 milyon doları aşacak”