İSTANBUL – Barış umuduyla 10 Ekim 2015’te Ankara’da tren garı önünde toplanan onbinlerce insanın bombalanmasının üzerinden 9 yıl geçti. 103 kişinin hayatını kaybettiği saldırıyı IŞİD’in gerçekleştirdiği ortaya çıktı. Geçtiğimiz haziran ayında Ankara 4’ncü Ağır Ceza Mahkemesi taarruzun faili olarak yargıladığı 10 bireye ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası verdi. Lakin bu karar ne toplum ne de ailelerin vicdanını rahatlattı. Adalet duygusu zedelenen aileler, atakta ihmali olan kamu vazifelilerinin de yargılanmasını istiyor. Pekala Türkiye’nin en karanlık devirlerinden biri olarak tarihe geçen 10 Ekim saldırısına uzanan süreç nasıl gelişti, saldırıyı kimler gerçekleştirdi? 10 soruda 10 Ekim katliamına karşılık aradık.
10 EKİM’E GİDEN SÜREÇ NASIL GELİŞTİ?
7 Haziran 2015 seçimleri AK Parti hükümetlerinin, tek başına iktidar olamadığı birinci seçim olarak kayıtlara geçti. Seçimlere ilk kez parti seviyesinde katılan Halkların Demokratik Partisi (HDP) yüzde 10 seçim barajını yüzde 13,1 oy ile geçerek Meclis’te 80 milletvekiliyle temsiliyet kazandı. İttifak tartışmaları başladı lakin 45 gün içerisinde hükümet kurulamadı. Böylece 1 Kasım 2015’te tekrar seçim yapılmasına karar verildi. Dönemin AK Parti Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, seçim hükümetini kurarak misyona başladı. Türkiye, yaklaşık 5 aylık süreksiz hükümet periyodunda en kaotik devirlerinden birine kapısını aralamış oldu.
17 Temmuz’da Dolmabahçe Mutabakatını tanımadığını açıklayan Erdoğan, “Çözüm sürecini buzdolabına kaldırdık” açıklamasıyla ‘Kürt sorunu’ için kurulan masanın dağıtıldığının ilanını yapmış oldu. Siyasetteki tansiyon giderek artarken, 20 Temmuz 2015’te Suruç’ta bir bombalı atak meydana geldi. Canlı bomba hücumunda 34 kişi hayatını kaybetti. Daha sonra saldırıyı IŞİD’in gerçekleştirdiği ortaya çıktı. İntihar bombacısı Abdurrahman Alagöz’ün polis tarafından gözaltına alınıp daha sonra hür bırakıldığı da argüman olarak o periyot haberlere yansıdı.
Ardından 22 Temmuz 2015 günü Ceylanpınar’da 2 polis öldürüldü. Polislerin PKK tarafından öldürüldüğü konuşuldu, örgüt yöneticisi Murat Karayılan ise saldırıyı kendilerinin yapmadığını, örgütsel bağı olmayan bireylerin gerçekleştirdiğini söylemişti. Bu tarihten itibaren her ay neredeyse 6-7 çatışma haberi gündeme geliyordu.
23 Temmuz’da Başbakan Davutoğlu imzasıyla PKK ve IŞİD’e yönelik operasyonlar başlatıldı. Operasyon, Irak’ın kuzeyinde ağırlaştı. 26 Temmuz’da ise PKK, ateşkes sürecinin fiilen sona erdiğini, 29 Temmuz’da da Cumhurbaşkanı Erdoğan, tahlil sürecinin büsbütün bittiğini açıkladı.
10 EKİM’DE NELER YAŞANDI?
10 Ekim’de siyasi partiler, demokratik kitle örgütleri Ankara’da ‘barış mitingi’ düzenleme kararı aldı. Yüzbinlerce insan barış talebini lisana getirmek için Türkiye’nin dört bir yanından Ankara’nın yolunu tuttu. Gar önünde toplanan kalabalık, Sıhhiye meydanına yürüyecekti fakat saatler 10.04’ü gösterdiğinde, tren garı önünde bir canlı bomba kendisini patladı. Beşerler kaçışırken saniyeler içinde ikinci bombalı hücum düzenlendi. Hücumda 102 kişi hayatını kaybetti.
CUMHURBAŞKANI VE BAŞBAKAN NE DEMİŞTİ?
Saldırıdan çabucak sonra 3 gün ulusal yas ilan edildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı açıklamada, “Bu vahşeti işleyenleri ben de şahsım olarak, milletim ismine lanetliyorum, kınıyorum. Terörün, dini yoktur, ırkı yoktur, milleti milliyeti yoktur, vatanı yoktur. Teröre karşı tüm milletlerarası bir gayretin verilmesi gerektiğini daima söz ettik, ediyoruz” dedi.
Ahmet Davutoğlu ise “Canlı bombalar, artık bunu daha açık halde söylemiş bulunuyorum. Zira şöyle bir kanaat oluyor, güya bu mevzularda istihbari eksiklik yahut alınan önlemlerde eksiklik varmış konusunda… Bir süredir birtakım PKK ve DEAŞ açıklamalarından da Türkiye’ye birtakım fedailerin gönderileceği, bunu PKK’nın Kuzey Irak’ta yaptığı çalışmalarda ve bu fedailer üzerinden Türkiye’de kaos çıkarılacağı istikametinde bir kadro istihbari çalışmalar ve bilgiler bize ulaşmıştı. Bunun için de bütün ünitelerimize bu canlı bombalara karşı gerekli önlemlerin alınması ve teyakkuzda bulunulması konusunda talimatlar verildi” sözlerini kullanmıştı.
SALDIRI SONRASI ANKET YAPTIRAN AHMET DAVUTOĞLU NE DEMİŞTİ?
Siyasetin nabzı 1 Kasım seçimine giden süreçte hiç düşmedi. Başbakan Ahmet Davutoğlu, 20 Ekim’de 90’lı yıllarda faili meçhul cinayetler ve JİTEM’le özdeşleşen ‘Beyaz Toros’ları hatırlatarak “AK Parti giderse beyaz Toroslar gelir” açıklaması yaptı. Davutoğlu taarruz sonrasında yaptırdıkları anketi de kamuoyuyla paylaştı: “Şimdi, anketler geliyor… Öncesinde beyanname sonrasında anket yaptık. Artık Ankara’daki terör saldırısı sonrasında anket yaptık ve kamuoyunun nabzını tutuyoruz oylarımızda bir yükseliş trendi var.”
SALDIRIYI KİM GERÇEKLEŞTİRDİ?
Sokakta endişe giderek artarken, toplumsal muhalefet de sindirilmeye çalışıldı. Ankara’nın ‘göbeğinde’ canlı bombanın elini kolunu sallayarak gezmesi, muhalefetin tenkit başlıklarını oluşturdu. Açılan soruşturma sonucunda, Suruç’taki intihar bombacısı Abdurrahman Alagöz’ün ağabeyi Yunus Emre Alagöz’ün bombacı olduğu tespit edildi. Kardeşi Abdurrahman Alagöz’ün saldırısından sonra Yunus Emre Alagöz’ün yakalanması için emniyet güçlerinin ‘teyakkuza geçtiği’ belirtilmesine karşın hücum gerçekleşti. Atak IŞİD’in Antep’teki hücre yapılanması, ‘Antep emiri’ Yunus Durmaz tarafından organize edildi.
KAMU ÇALIŞANLARI YARGILANDI MI?
Kayıp yakınları, kamu vazifelilerinin sorumluluğu ve ihmalleri nedeniyle yargılanmalarını talep etti. İçişleri Bakanlığı idari, Cumhuriyet Başsavcılığı ise isimli soruşturma başlattı. Bakanlık müfettişleri 25 Şubat 2016 yılında rapor hazırladı. Periyodun Ankara emniyet müdürü, istihbara şube müdür vekili, TEM şube müdürü, eski güvenlik şube müdür vekilinin ihmalleri tespit edildi. Rapor 11 kamu vazifelisi hakkındaydı. İki polis hakkında patlamalar sonrasında gaz kullandıkları için, 9 polis hakkında da katliamda ihmali oldukları tarafında raporlandı. Fakat Ankara Valiliği polisler hakkında soruşturma yürütülmesine müsaadesi vermedi.
İSTİHBARAT ZAAFİYETİ Mİ VARDI?
10 Ekim saldırısından 25 gün evvel IŞİD’in mitinglerde birden fazla canlı bombayla hareket yapacağına dair istihbarat alındığı, lakin bilginin, Ankara Emniyet Terörle Gayret (TEM) C Şubesi Müdürü Hüseyin Özgür Gür tarafından üstlerine ve mitingle ilgili tedbir alan Güvenlik Şube Müdürlüğü’ne iletilmediği ortaya çıktı. Hatta o denli ki 10 Ekim’deki mitingde bir canlı bomba istihbaratının MİT tarafından paylaşılan notlarda yer aldığı, saldırganlar ortasında Yunus Emre Alagöz’ün de isminin geçtiği açıklandı.
YAKINLARINI KAYBEDENLER TÜREL SÜREÇTE NE YAPTI?
Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatta bulunan 150 kişi, katliamda ziyan gördüklerini tabir etti lakin ferdi müracaatlar kabul edilmedi. AYM, hukuk yollarının da tüketilmediğini münasebet göstermişti.
KİMLER YARGILANDI, NE KADAR CEZA ALDI?
Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 36 sanık hakkında 100’er kere ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası talep edildi. Mahkeme heyeti sanıklar Yakup Şahin, Hakan Şahin, Resul Demir, İbrahim Halil Alçay, Hacı Ali Durmaz, Erman Ekici, Talha Güneş, Hüseyin Tunç ve Metin Akaltın’a insan öldürmekten 101’er kere ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası ve insan öldürmeye teşebbüs cürmünden 379’ar sefer 18 yıl mahpus cezası verdi.
ŞÜPHELİLERİN HEPSİ YAKALANDI MI?
Firari durumda olan ve IŞİD üyesi olduğu varsayım edilen 16 sanık hala firari. Mahkeme, karar duruşmasında firari sanıklar açısından belgenin ayrılmasına karar verdi.
10 EKİM AİLELERİ NE İSTİYOR?
Kayıp yakınları, demokratik kitle örgütleri 10 Ekim duruşmalarında, yargılanan faillerin yanı sıra, taarruzun art planında kimlerin olduğunun ortaya çıkarılmasını ve bütün sanıkların yargılanmasını bekliyor. Geçtiğimiz haziran ayındaki karar duruşmasında 10 Ekim’de öldürülenlerin avukatları, mahkemeye sundukları 256 talebe mahkemenin 9 yıldır direndiğini söyleyerek şu açıklamayı yapmıştı:
“Toplam 256 talep sunduk. Kanıt toplanması, şahit dinlenmesi talebiydi. Bu dilekçeler sizde var. Her duruşma bu dilekçeleri özetledik, tane tane anlattık neden bu talepleri istiyoruz diye. Bu dilekçedeki 37 talebin 6’sını kabul ettiniz. Katılanların taleplerinin reddine ait kararlar kurdunuz. Ankara’nın orta yerinde 103 insan hayatını kaybetti. Neyi reddediyorsunuz? Neden insanlığa karşı hatadan yargılamak bu kadar güç. Mahkemeniz neden direniyor? Türkiye yargısı buna neden bu kadar direniyor? IŞİD yalnızca Türkiye’de katliamlar yapmadı, Ezidilere, Kürtlere karşı soykırım uyguladı. Tek bir kamu görevlisine bile soruşturma açılmadı, Ankara’nın orta yerinde yapılan bir katliamla ilgili hiçbir kamu görevlisinin cürmü yok diyorsunuz. Biz sözlerimize devam etmeyeceğiz. Davanın asıl sahipleri burada, onlar konuşacak.”